Wolna Europa – wolna Polska
26 września Forum Inicjatyw Twórczych odwiedzili znakomici goście – byli redaktorzy Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, czołowe postaci antykomunistycznej opozycji łódzkiej oraz naukowcy zajmujący się tematyką niezależnej kultury i dziennikarstwa z różnych ośrodków naukowych: z Białegostoku, Wrocławia, Poznania i Łodzi. Były ciekawe dyskusje, zarówno w ramach oficjalnego panelu, jak i kuluarowych rozmów, serdeczna atmosfera, klimatyczna muzyka.
Pretekstem do spotkania była konferencja, zorganizowana na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego pod hasłem: Konrad Witold Tatarowski – naukowiec, dziennikarz poeta. Jednocześnie impreza otworzyła cykl wydarzeń w FIT, związanych ze 100-leciem odzyskania przez Polskę niepodległości. Postanowiliśmy nie sięgać jednak do historii sprzed 100 lat, ponieważ niepodległość nie została nam wówczas dana raz na zawsze i nie trwała niestety nieprzerwanie przez minione 100 lat. Spotkanie było poświęcone działalności RP Radia Wolna Europa, które ma ogromne zasługi dla obalenia komunizmu w Polsce.
Głównym elementem wydarzenia był panel dyskusyjny dotyczący działalności radia i ludzi którzy je tworzyli. Uczestnikami panelu byli: Konrad Tatarowski – medioznawca, literaturoznawca, poeta, w latach 1984-94 redaktor RP RWE oraz Aleksander Świeykowski – senator VIII kadencji Senatu RP, przedsiębiorca, w RWE od 1982 do 1994 roku, od 1991 asystent dyrektora. Panel poprowadziła prof. Violetta Wejs-Milewska – historyk i antropolog literatury, pracownik naukowy Uniwersytetu w Białymstoku, autorka kilku książek oraz kilkudziesięciu artykułów, spośród których wiele dotyczy działalności RWE.
Ze Zdzisławem Najderem, ówczesnym dyrektorem RWE – wspominał Konrad Tatarowski – nie poznaliśmy się wcześniej osobiście, ale nawzajem o sobie słyszeliśmy. Napisałem do niego, a on mi szybko odpisał w sposób bardzo życzliwy. Dał mi na próbę do zrecenzowania książkę „Mundury czy garnitury” – to była taka politologiczna analiza sytuacji w Polsce w okresie stanu wojennego. Ja tę recenzję napisałem, miała chyba kilkanaście stron, typowa polonistyczna recenzja. Najder mi odpisał, że jakieś fragmenty puści, ale że tekst jest stanowczo za długi, że będę się musiał nauczyć pisać do radia. Wyznaczył mi termin spotkania w Nowym Jorku – on tam do placówki przyjeżdżał od czasu do czasu. Tam się spotkaliśmy, przeprowadził ze mną interview – bardzo to wszystko sympatycznie przebiegało. Dostałem tę pracę. W październiku 1984 roku znaleźliśmy się z rodziną w Monachium. O swojej drodze do RWE opowiedział także Aleksander Świeykowski. Dowiedzieliśmy się też wielu ciekawych rzeczy na temat codziennego funkcjonowania radia, atmosfery, która tam panowała, podziału ideowego i pokoleniowego załogi RWE, systemu pracy, tak różnego od tego w polskich redakcjach. W dyskusji wzięła także udział publiczność. Gośćmi FIT-u byli miedzy innymi: prof. Barbara Bogołębska z UŁ, prof. Dobrochna Dabert-Bakuła z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, dr Roman Wróblewski z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz przedstawiciele łódzkiego i warszawskiego IPN.
Imprezę zakończył koncert zespołu Błogostan, działającego przy Forum Inicjatyw Twórczych. Usłyszeliśmy między innymi jedną z najpopularniejszych piosenek kojarzonych z opozycją demokratyczną w PRL – piosenkę „Mury” Jacka Kaczmaarskiego, związanego też zresztą z RWE (okazało się, że nasi goście: Konrad Tatarowski i Aleksander Świeykowski dzielili ze znanym bardem pokój w RWE). Błogostan wykonał także piosenki Kultu, Wojciecha Młynarskiego, Andrzeja Rosiewicza z tekstami nie zakazanymi przez ówczesną cenzurę, ale mocno aluzyjnymi, wymierzonymi przeciwko systemowi. Spotkanie zakończyło się piękną, ponadczasową, wymowną pieśnią Marka Grechuty „Wolność”.
Renata Nolbrzak